Dane a informacja

Co zrobić aby dane zaczęły być informacją?
Należy nadać im strukturę komunikacyjną, a więc umieścić dane w odpowiednim kontekście, czyli znaleźć powiązanie między nimi tak aby mogły mieć jakieś znaczenie dla odbiorcy.

“Information may be infinite, however…The organization of information is finite as it can only be organized by LATCH: Location, Alphabet, Time, Category, or Hierarchy.”
Richard Saul Wurman

Jedną z metod organizacji danych jest LATCH. Według Richarda Wurmana wszystkie dane można uporządkować za pomocą jednej z tych metod:
Location – czyli miejsce, lokalizacja
Alphabet – alfabet
Time – czas
Category – kategoria
Hierachy – hierarchia


Nathan Shedroff proponuje zastąpić niektóre z nich, i uzupełnia je także o inne metody:

Alfabet
Większość książek posiada indeksy alfabetyczne, ponieważ, dokładnie wiedząc czego szukamy, możemy to znaleźć nie wiedząc, gdzie szukać. Choć alfabet jest dowolnym ciągiem znaków, indeksy działają dobrze bo nauczono nas posługiwania się kolejnością alfabetyczną od najmłodszych lat. Organizowanych alfabetycznie jest tylko kilka produktów (głównie słowniki, encyklopedie). To dlatego, że niewielu danym możemy nadać jakieś wielkie znaczenie na podstawie ich pierwszej litery. Alfabet faktycznie jest continuum (od A do Z), ale wyjątkowym ze względów przedstawionych powyżej.

Continuums
Każda jakościowe porównanie można opisać kontinuum. Wszystkie systemy ocen, biorą pod uwagę skalę wartości. Aranżowanie elementów za pomocą kontinuum skali wskazuje wartości jako najważniejsza.

Lokalizacja
To naturalny sposób organizowania danych dla ważnych relacji lub połączeń z innymi danymi. Jak łatwo będzie znaleźć wyjścia do samolotu jeśli zostały wymienione i opisane w tekście bez schematu? Jeśli kiedykolwiek użyłeś przewodnika turystycznego wiesz, że dużo lepsze poczucie miejsca dają relacje geograficzne.

Czas
Porządkowanie rzeczy za pomocą czasu lub sekwencji może wydawać oczywiste dla autobusów i pociągów rozkładów lub harmonogramów, ale może być tak samo skuteczne w instrukcjach takich jak gotowanie. Czas nie musi być wyrażony tylko w minutach i godzinach, ale także w dniach, miesiącach, latach, procesach lub kamieniach milowych.

Liczby
Systemów numeryczny jako odrębny sposób organizowania rzeczy. Podobnie jak alfabet, numery są jedynie arbitralnym continuum Ale w przeciwieństwie do alfabetu są znacznie bardziej uniwersalne, ponieważ łączą się one w różnych formach, z powodu relacji matematycznych.  Nie jest on tym samym co contiuum ponieważ nie reprezentuje żadnej wielkości lub atrybutu, a jedynie przypisuje numery do kategorii i podkategorii.

Kategoria
Kategoria to porządkowanie według atrybutu, który jest z jakiegoś powodu istotny.

Randomness
Przypadkowość oraganizacji danych tym sposobem, może się wydawać nie przydatną metodą dodawania im “znaczenia”. Rozważmy jednak grę, której celem jest uporządkowanie jakichś wartości, a w której wszystkie elementy są już logicznie rozplanowane. Taka gra nie byłaby grywalna.

Dane, informacja, wiedza, mądrość

Jak ju wcześniej wspomniałam aby doszło do aktu komunikacji muszą zostać spelnione następujące warunki: nadawca i odbiorca muszą posługiwać się tym samym kodem, kontekst musi być zrozumiały dla odbiorcy, oraz niezbędnym jest ich kontakt za pomocą dowolnego środka komunikacji.
Czym byłby komunikat pozbawiony kontekstu ? Jest to element pozwalający tworzyć konotacje między zakodowanymi znakami i odnosić je do rzeczywistości czyli “budować sens” wypowiedzi (funkcja semantyczna).
Znak taki byłby możliwy do odczytania w danym jęzku (systemie kodowania), możliwy do przekazania, jednak pozbawiony warstwy, która pozwalałaby mu na interpretację bądź zrozumienie go.

"Z racji tego, że nośnik informacji bywa też nazywany informacją, rozróżnia się informację syntaktyczną lub informację fizyczną od informacji semantycznej, w przypadku tej pierwszej abstrahuje się od znaczenia sygnałów" [11]

[11]Jarosław Boruszewski Tekst ukazał się w czasopiśmie „Principia”, vol. XXXVII-XXXVIII, 2004 Semantyka po semantyce. O współczesnych projektach komunikacji bez symboli http://www.academia.edu/1977268/Semantyka_po_semantyce._O_wspolczesnych_projektach_komunikacji_bez_symboli.

Aby przybliżyć czym jest taki “znak” lub “sygnał” odniosę się do przykładu jakim jest to, w jaki sposób organizm człowieka przekazuje wiadomość o kodzie genetycznym. Jest ona transmitowana, a więc jest przekazywana jakimś kanałem (następuje kontakt między dwoma komórkami), posiada swój kod, właściwy i możliwy do odkodowania przez organizm, mimo to nie jest poddawana interpetacji.

Powyższą strukturę Richard Saul Wurman określa jako dane.
Dane są produktem reaserachu lub kreacji, ale nie są narzędziem komunikacji dopóki nie nada się im struktury informacyjnej (organizacja, transformacja, znaczenie).
Informacja to dane posiadające znaczenie, wynikające ze zbudowania związku pomiędzy nimi,  nadaniu im sensownej formy, zaprezentowanie ich we właściwy dla nich sposób.    
Dane dzięki umieszczeniu ich w kontekście stają się informacją.
Kolejnym etapem, jest dojście do wiedzy. Można ją uzyskać  poprzez budowanie interakcji przy pomocy narzędzi i form, które zostaną zrozumiane (zaakceptowane) przez innych. Jest to zrozumienie zyskane przez doświadczenie.

“The only thing we know is our own personal knowledge and lack of knowledge. And since it’s the only thing we really know, the key to making things understandable is to understand what it’s like not to understand.” – Richard Saul Wurman

Komunikacja wizualna

Język wizualny podobnie jak werbalny również posługuje się znakami i w ten sam sposób jest zdolny do przekazywania komunikatów.

“Najtrudniejszą do pojęcia przez studentów prawdą jest to, że komunikacja wizualna jest przede wszystkim wizualną. Język wizualny ma specyficzną gramatykę i składnię; używa kolorów, kształtów i baterii różnych kontrastów. Siła oddziaływania tych elementów będzie wpływała na odbiór treści przez widza czy czytelnika, a wiele z nich nie ma prostego odpowiednika w języku werbalnym, w którym zakodowana jest większość ludzkiego myślenia”[10]

 “Znaków elementarnych jest właściwie nie ma wiele. Trudno także określić, od jakiego momentu znak może być uważany za lapidarny (prosty) albo złożony.  (...) Wychodzimy z założenia, że znak może być uznany za samodzielny gdy jego wizualny wyraz jest zupełnie jednoznaczny. Taki przypadek zachodzi wówczas, kiedy kwadrat widziany jest jako kwadrat, a nie jako cztery proste. (...)Dzięki kombinacji znaków, obok czysto graficznego wyrażenia, powstają również odczucia natury myślowej, filozoficznej, czy metaforycznej.” [11]

 [10] Krzysztof Lenk, “Krótkie teksty o sztuce projektowania” Od Autora 

 [11] Adrian Frutiger “Człowiek i jego znaki”

Otto Neurath rozwinął The International System Of TYpographic Picture Education” jako metodę do tworzenia wizualnych statystyk.

“Pictures whose details are clear to everyone are free from the limits of language: they are international.”[12]

 [12]Neurath, O., 1980. International picture language. Reading: University of Reading.

Czy wobec tego kod komunikatu wizualnego może być uniwersalny?
Czerpiąc z hipotezy relatywizmu językowego Sapira–Whorfa według, której to język (a więc kod) kształtuje nasz sposób postrzegania świata na skutek, różnic wynikających z jego konstrukcji  semantycznej i syntaktycznej, należy się zastanowić, jak przekłada się to na język wizualny. Czy konstrukcja natywnego języka odbiorcy może wpływać na sposób odbioru komunikatu wizualnego?

 “Najbardziej znany test, wykonany został w 1954 r. przez dwóch badaczy Browna i Lenberga. Doświadczenie to przeprowadzone było na studentach niemieckich, amerykańskich i japońskich. (Język niemiecki i amerykański rozróżnia kolor niebieski i zielony, natomiast japoński ma jedna nazwę na te dwa kolory aoi.) Poległo ono na pokazywaniu użytkownikom 3 kolorów i pytaniu ich, które 2 kolory są bardziej podobne. Test pokazał, że wyniki silnie zależą od tego czy kolory te mają te same czy inne nazwy w danym języku. Japończycy, gdy wśród wielu kolorów kazano im odróżnić barwy zielona i niebieską często popełniali błędy, natomiast Niemcom i Amerykanom udawało się to bezbłędnie. Whorf miał rację twierdząc, że istnienie granicy kategorii leksykalnej między kolorami powoduje, że są one postrzegane jako mniej podobne.”[13]

Ciekawym przykładem może być porównanie formy wizualnej znaków drogowych w Stanach Zjednoczonych i Polsce. W większości przypadków w Stanach są one dużo bardziej dosłowne i dodatkowo opatrzone opisem. Może to wynikać z ostrożności lub być uwarunkowane multikulturową specyfiką tego kraju.

Interpretacja i symbolika kolorów jest inna w zależności od kultury. Również kolejność odczytywania znaków w komunikacie wizualnym, uwarunkowana jest pochodzeniem. Przykładem może być hiragana podstawowy alfabet sylabicznym języka japońskiego, w którym znaki odczytywane są od góry do dołu i od prawej do lewej. Poniższa infografika czytane od lewej do prawej z góry do dołu dostosowana jest jest do europejskiego obszaru kulturowego, w innym mogła by zostać odczytana w sposób błędny.

Komunikat i szum

Komunikat nadany nie musi być identyczny z odebranym.
Taka sytuacja ma miejsce jeżeli któryś z elementów procesu komunikacji przebiega w sposób niewłaściwy.

1. Kontekst, w jakim porusza się nadawca jest inny od kontekstu odbiorcy.

2. Następuje zakłócenie, w kontakcie lub konkretnie w kanale komunikacji (środek przekazu).

3. Dzieje się tak kiedy odbiorca i nadawca posługują się różnym kodem.

Jako, że komunikat może być przekazywany za pomocą kodu werbalnego (z użyciem języka) lub niewerbalnego (prozodyczny – interpretacja tonacji, sposobu mówienia; kinestetyczny – zachowanie, ruch; proksemiczny – parametry czasowo-przestrzenne;) daje to szerokie pole do jego błędnego odebrania lub powstania komunikatu niezamierzonego.

Z uwagii na to komunikat można podzielić na:
-komunikatywny czyli znaczący dla nadawcy (cel komunikatu)
-informatywny czyli znaczący dla odbiorcy (sposób w jaki został zrozumiany, nie celowy dla nadawcy.)

Ponieważ  komunikat może okazać się niekompletny, należy zastanowić się, do którego momentu będzie spełniał swoje funkcje i możliwe będzie pozostanie przy tej nomenklaturze.
Wróćmy do fragmentu definicji komunikatu:

"Ciąg nadawanych i odbieranych znaków nazwiemy komunikatem. Znak jest jest podstawowym elementem tego procesu."
“Do zapisywania i przekazywania informacji niezbędne są znaki”[8]Kuppers

De Saussure kładł nacisk na fakt, że znaki istnieją wyłącznie w systemie, nie mogą pojawiać się poza nim. Systemem znaków jest ich język. Podzielił go na system znaków posiadający składnię (langue) oraz mowę (parole), czyli praktyczne użycie języka (parole) / w tekście "Znak"

Czym w takim razie są znaki mające wartość semantyczną, a nie dające możliwości kształtowania z nich znaków złożonych czyli nie przejawiające cech syntaktycznych? Przykładem może być bezskładniowy system znaków jakim są np. znaki drogowe.

“Są one zamknięte i nietwórcze, posiadają stały repertuar, nie można w nich tworzyć znaków złożonych, bo znaczenie układu znaków nie zależy od ich kolejności.”[9]

[9] Andrzej Chmielecki “Wykłady z semiotyki”

Czy są w tym wypadku komunikatami?
Profesor Krzysztof Lenk dowodzi, że samo założenie jest nieprawidłowe:

“Było to dla mnie fascynujące doświadczenie definiowania i nadawania nazw zjawiskom wizualnym, które kierują się swoistymi prawami, mają gramatykę  i składnię niż reguły języka werbalnego”[10]

 [10] Krzysztof Lenk "Krótkie teksty o sztuce projektowania"

Znak i komunikat

Aby komunikat mógł zaistnieć niezbędny jest środek przekazu w formie fizycznej (czyli kanał, którym komunikat zostanie przekazany np.:dzwięk, obraz itp). Dzięki niemu możliwy jest:



KONTAKT                                                                                                                   
Kontakt osób biorących udział w procesie.

Określony przez Jakobsona jako:

„fizyczny kanał i psychiczny związek między nadawcą a odbiorcą umożliwiające im obu nawiązanie i kontynowanie komunikacji”[3] 

[3] Roman Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa

KANAŁ                                                                                                                          

Kontakt odbywa się dzięki nośnikom takim jak mowa, pismo, obraz  – są to różne kanały umożliwiające przekaz.

“In modern information theory, medium means the channel of communication. The well-known communication relation is represented as:
sender or emitter-->channel-->reciver
By channel one does not mean the machine, engine, or material thing that presents a sign, but one understands by it something via which a transmision take place.”[4]

 [4] Semiotics of the Media: State of the Art, Projects, and Perspectives edited by Winfried Nöth: Elisabeth Walther str. 82

KOD                                                                                                                              
Zrozumienie komunikatu zależne jest od tego czy strony posługują się tym samym kodem czyli sposobem interpretacji znaków.

“ustalonym uprzednio dla danego systemu znaków sposobem ich interpretacji – zbiorem reguł przyporządkowujących znaczenie pewnym nośnikom.”(...) Kody te mogą być mniej lub bardziej ścisłe – sposób rozumienia słów, gestów, zachowań w ramach tzw. protokołu dyplomatycznego jest na przykład o wiele ściślejszy, niż zasady savoir vivre’u.[5]

[5] Andrzej Chmielecki “Wykłady z semiotyki” 

KONTEKST                                                                                                                 
Zestaw czynników, które decydują o tym, że dany komunikat zyskuje sens i może być odczytany to KONTEKST, w którym  został on umieszczony. Powinien być zrozumiały dla odbiorcy. Wyróżniamy:

“fizyczny  – otaczający nas materialny świat, w jakim zachodzi komunikacja; cechy fizyczne otoczenia, środowiska, np. temperatura powietrza, miejsce rozmowy (park, mieszkanie prywatne);
społeczny – stosunki międzyludzkie, układy, powiązania i zależności występujące pomiędzy rozmawiającymi;
psychiczny – wewnętrzne przekonania i wartości, a także odczucia i przemyślenia jednostek biorących udział w rozmowie;
kulturowy – kulturowe uwarunkowania i normy zachowań, wzorce postępowania, obyczaje, zwyczaje charakteryzujące daną kulturę.”[6]

“Wheather we are considering ordinary conversation, a public speach, a letter, or a poem, we always find a message which proceeds from a sender to a reciver.  These are the most obvious aspect of communication. But a succssful communication depends on three other aspects of the event as well: the message must be delivered through a contact, physical and / or psychological: it must be delivered through a contact, physical and / or psychological: it must be framed in a code, and it must refer to a context. In the area of context, we find what a message is about. But to get there we must understand the code in which the message is framed – as in the present case, my messages rich you thtough the medium of an academic / literary  subcode of the English language. And with the in the present case, untill you see the printed words on this page (or hear them read aloud) they do not exist as a message for you. The message itself, uniting reader and receiver, in the quintesentially human act of communication, is simply a verbal form, which depends on all the other elements of a speach event: to convey its meaning. The mesage is not meaning. Meaning lies at the end of the sspeach event, whicj gives the verbal formula its life and color.” [7]

[6]http://socjologia.wlanet.pl/psychologia/?prog=podstawy#wybrane 

[7]Essentials of Mass Communication Theory Arthur Asa Berger str. 15 

KOMUNIKACJA                                                                                                        
Komunikacja to sytuacja znakowa, w której udział biorą nadawca i odbiorca.
Ciąg nadawanych i odbieranych znaków nazwiemy komunikatem.