Odbiorca: percepcja międzymodalna

„Aplications of new technologies should provide ways of variety of minds to gain access to knowlege.”
H.Gardner, S. Veenema: „Multimedia and multiple intelligences”

Dotychczas systemy zmysłowe postrzegano jako oddzielne od siebie. Oznacza to, że za odbiór danych przypisanych do konkretnego zmysłu odpowiedzialny jest określony obszar w mózgu. Za widzenie  np. odpowiada kora wzrokowa. Obecnie coraz więcej badań wskazuje na role interakcji międzymodalnych (cross-media interactives).
Percepcję międzymodalną określa się jako „zdolność do abstrahowania i wymiany informacji pomiędzy różnymi modalnościami zmysłowymi”. Za przykład może posłużyć powiązanie wysokiego dźwięku ze światłem o dużej jasności itd.

Interakcje między modalne związane są ze zjawiskiem tzw. superaddytywności. Polega ono na tym, że zestawienie ze sobą sygnału dzwiękowego i wzrokowego jednocześnie powoduje przetwarzanie silniejsze niż to odbywające się za pomocą jednego zmysłu. Występuje ono dosyć często w naturze: np. zestawienie obrazu tłuczącego się wazonu z jego dźwiękiem.

Istniejącą zależność przedstawia poniższe badanie. Wolontariusze przeszli szybki test w trakcie, którego poddawani byli cyklowi: dźwięk, błysk, dźwięk. Następnie powtórzono cykl wyłączając z niego błysk światła. Duża większość osób doświadczyła złudzenia wzrokowego. U tych osób zaobserwowano utrzymanie aktywności obszaru kory słuchowej.

http://www.livescience.com/1408-sight-sound-trick-brain.html

Inne tego typu badanie (Uniwersytet Południowej Kalifornii) dowiodło, że występuje połączenie pomiędzy zmysłem wzroku i zmysłem dotyku. Badanym przedstawiono dłonie dotykające różnych obiektów. Za pomocą rezonansu magnetycznego badano obszar mózgu odpowiedzialny za wrażenia dotykowe. Uzyskane w ten sposób dane analizowało specjalne oprogramowanie, które było w stanie na ich podstawie stwierdzić, który film w danym momencie był oglądany.

„(...)Co mnie niepokoi? To, że gwałtowne zmiany w mediach idą w kierunku przeciwnym ludzkiemu doświadczeniu używania wszystkich pięciu zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku, zapachu i smaku, które służą do porozumiewania się ze światem zewnętrznym i innymi ludźmi.”
Krzysztof Lenk, “Krótkie teksty o sztuce projektowania”  

Łączenie i interpretacja informacji z różnych zmysłów jest zwyczajną własnością ludzkiego umysłu. Okazuje się jednak, że u dzieci poniżej 12 roku życia cecha ta dopiero się kształtuje. Według badania przeprowadzonego przez Marko Nardini i Denis Mareschal na University College London dzieci nie są zdolne do widzenia stereoskopowego (nie są w stanie ocenić odległości, ponieważ nie łączą obrazu pochodzącego z dwóch gałek ocznych).

http://www.ucl.ac.uk/news/news-articles/1009/10091401

Dowodzi to, że mimo pozytywów jakie otwiera przed nami współczesna technologia, należy posługiwać się nią ostrożnie, ze szczególnym uwzględnieniem użytkownika, który jest odbiorcą tworzonego przez nas komunikatu.
O ile język werbalny (dominujący w kulturze zachodniej) posiada określoną, znaną większości składnię i komunikowanie się za jego pomocą jest w znacznej części przypadków jednoznaczne, o tyle język wizualny czy też posługujący się dźwiękiem, ruchem nie podlega tak ściśle określonym regułom.

"Poznańskie forum kognitywistyczne: teksty pokonferencyjne", Zakład Logiki i Kognitywistyki UAM

Dane - odbiorca - informacja

Projektowanie informacji nie ogranicza się obecnie do wizualnej interpretacji danych, zakłada również możliwość interakcji z odbiorcą.
Information literacy czyli umiejętność rozpoznania, zlokalizowania, określenia i użycia informacji, jest ściśle związana z obsługą interfejsów. Ta wiąże się nie tylko z percepcją wzrokową, daje możliwość zaangażowania w proces poznawczy niemalże wszystkich zmysłów.
Budowanie struktur informacyjnych, w tym kontekście powinno zakładać poznanie wielozmysłowe. Daje ono możliwość szerszego spektrum dotarcia do grupy docelowej oraz ułatwienie zrozumienia treści komunikatu, co jest wynikiem występowania różnych preferowanych modalności sensorycznych.
Drogi jakimi komunikat może dotrzeć do odbiorcy są różne i w zależności od tego jakim środkiem przekazu czyli kanałem się posługujemy. U każdego człowieka jeden ze zmysłów jest zmysłem dominującym.

(...) style poznawcze opisuje się jako róźnice indywidualne w zakresie sposobu przebiegu czynności poznawczych, czyli w zakresie tego, jak postrzegamy, uczymy się i myślimy, w porównaniu z innymi ludźmi.”1
1.Cz. Nosal, Style poznawcze

N. Fleming wyróżnił sposoby przetwarzania informacji ze względu na wybrane modalności zmysłowe:
VARK:
» Visual: wzrokowy
» Aural: słuchowy
» Reading / Writing: werbalny w formie pisanej
» Kinesthetic: kinestetyczny

W takim kontekście oraz zakładać ich funkcję na samym początku procesu projektowania, w taki sposób aby dać możliwość ich maksymalnej eksploatacji.

„Obecnie wyobrażam sobie inteligencje, jako biopsychologiczny potencjał przetwarzania informacji, który można ‘aktywować’ w otoczeniu kulturowym, aby skutecznie rozwiązywać problemy lub tworzyć produkty wartościowe dla kultury...inteligencje nie są rzeczami, które można zobaczyć czy policzyć. Inteligencje są potencjałami – przypuszczalnie neurologicznymi, – które można aktywować w zależności od wartości występujących w danej kulturze, szansach dostępnych w danej kulturze oraz poszczególnych decyzjach podejmowanych przez poszczególne osoby oraz/i ich rodziny, nauczycieli oraz otoczenie.” (Gardner, 1999)

Gardner zaproponował teorię wielorakiej inteligencji, która postuluje istnienie siedmiu odrębnych zdolności:
Inteligencja językowa – umiejętność posługiwania się językiem, wzorami, symbolami, płynna mowa i dobre rozumienie tekstu
Inteligencja matematyczno – logiczna – polega na sprawnym wykonywaniu obliczeń, a także operacji na abstrakcyjnych symbolach. Wraz ze zdolnościami językowymi składa się na to, co zwykle nosi nazwę inteligencji „akademickiej”, czyli takiej, która pomaga człowiekowi w odniesieniu sukcesu w trakcie formalnej edukacji.
Inteligencja muzyczna – to umiejętność wytwarzania i rozumienia treści, których nośnikiem jest dźwięk.
Inteligencja kinestetyczna – to zdolność do rozwiązywania problemów związanych z ruchem i postawą ciała. Cechuje tancerzy, choreografów i sportowców, a także w mniejszym stopniu przeciętnych ludzi.
Inteligencja przestrzenna – to zdolność ułatwiająca orientację w przestrzeni, a także umożliwiająca wykonywanie operacji umysłowych na materiale wyobrażeniowo przestrzennym. Dzięki tej zdolności możemy „myśleć obrazami”, a nie tylko słowami i abstrakcyjnymi symbolami.
Inteligencja intrapersonalna – polega na rozumieniu samego siebie, a zwłaszcza na rozróżnianiu własnych uczuć oraz nastrojów. Umożliwia osiągnięcie wysokiego stopnia samowiedzy i mądrości.
Inteligencja interpersonalna – jest zdolnością do rozumienia relacji międzyludzkich, a także cudzych uczuć, intencji, stanów psychicznych.

Dane a informacja

Co zrobić aby dane zaczęły być informacją?
Należy nadać im strukturę komunikacyjną, a więc umieścić dane w odpowiednim kontekście, czyli znaleźć powiązanie między nimi tak aby mogły mieć jakieś znaczenie dla odbiorcy.

“Information may be infinite, however…The organization of information is finite as it can only be organized by LATCH: Location, Alphabet, Time, Category, or Hierarchy.”
Richard Saul Wurman

Jedną z metod organizacji danych jest LATCH. Według Richarda Wurmana wszystkie dane można uporządkować za pomocą jednej z tych metod:
Location – czyli miejsce, lokalizacja
Alphabet – alfabet
Time – czas
Category – kategoria
Hierachy – hierarchia


Nathan Shedroff proponuje zastąpić niektóre z nich, i uzupełnia je także o inne metody:

Alfabet
Większość książek posiada indeksy alfabetyczne, ponieważ, dokładnie wiedząc czego szukamy, możemy to znaleźć nie wiedząc, gdzie szukać. Choć alfabet jest dowolnym ciągiem znaków, indeksy działają dobrze bo nauczono nas posługiwania się kolejnością alfabetyczną od najmłodszych lat. Organizowanych alfabetycznie jest tylko kilka produktów (głównie słowniki, encyklopedie). To dlatego, że niewielu danym możemy nadać jakieś wielkie znaczenie na podstawie ich pierwszej litery. Alfabet faktycznie jest continuum (od A do Z), ale wyjątkowym ze względów przedstawionych powyżej.

Continuums
Każda jakościowe porównanie można opisać kontinuum. Wszystkie systemy ocen, biorą pod uwagę skalę wartości. Aranżowanie elementów za pomocą kontinuum skali wskazuje wartości jako najważniejsza.

Lokalizacja
To naturalny sposób organizowania danych dla ważnych relacji lub połączeń z innymi danymi. Jak łatwo będzie znaleźć wyjścia do samolotu jeśli zostały wymienione i opisane w tekście bez schematu? Jeśli kiedykolwiek użyłeś przewodnika turystycznego wiesz, że dużo lepsze poczucie miejsca dają relacje geograficzne.

Czas
Porządkowanie rzeczy za pomocą czasu lub sekwencji może wydawać oczywiste dla autobusów i pociągów rozkładów lub harmonogramów, ale może być tak samo skuteczne w instrukcjach takich jak gotowanie. Czas nie musi być wyrażony tylko w minutach i godzinach, ale także w dniach, miesiącach, latach, procesach lub kamieniach milowych.

Liczby
Systemów numeryczny jako odrębny sposób organizowania rzeczy. Podobnie jak alfabet, numery są jedynie arbitralnym continuum Ale w przeciwieństwie do alfabetu są znacznie bardziej uniwersalne, ponieważ łączą się one w różnych formach, z powodu relacji matematycznych.  Nie jest on tym samym co contiuum ponieważ nie reprezentuje żadnej wielkości lub atrybutu, a jedynie przypisuje numery do kategorii i podkategorii.

Kategoria
Kategoria to porządkowanie według atrybutu, który jest z jakiegoś powodu istotny.

Randomness
Przypadkowość oraganizacji danych tym sposobem, może się wydawać nie przydatną metodą dodawania im “znaczenia”. Rozważmy jednak grę, której celem jest uporządkowanie jakichś wartości, a w której wszystkie elementy są już logicznie rozplanowane. Taka gra nie byłaby grywalna.

Dane, informacja, wiedza, mądrość

Jak ju wcześniej wspomniałam aby doszło do aktu komunikacji muszą zostać spelnione następujące warunki: nadawca i odbiorca muszą posługiwać się tym samym kodem, kontekst musi być zrozumiały dla odbiorcy, oraz niezbędnym jest ich kontakt za pomocą dowolnego środka komunikacji.
Czym byłby komunikat pozbawiony kontekstu ? Jest to element pozwalający tworzyć konotacje między zakodowanymi znakami i odnosić je do rzeczywistości czyli “budować sens” wypowiedzi (funkcja semantyczna).
Znak taki byłby możliwy do odczytania w danym jęzku (systemie kodowania), możliwy do przekazania, jednak pozbawiony warstwy, która pozwalałaby mu na interpretację bądź zrozumienie go.

"Z racji tego, że nośnik informacji bywa też nazywany informacją, rozróżnia się informację syntaktyczną lub informację fizyczną od informacji semantycznej, w przypadku tej pierwszej abstrahuje się od znaczenia sygnałów" [11]

[11]Jarosław Boruszewski Tekst ukazał się w czasopiśmie „Principia”, vol. XXXVII-XXXVIII, 2004 Semantyka po semantyce. O współczesnych projektach komunikacji bez symboli http://www.academia.edu/1977268/Semantyka_po_semantyce._O_wspolczesnych_projektach_komunikacji_bez_symboli.

Aby przybliżyć czym jest taki “znak” lub “sygnał” odniosę się do przykładu jakim jest to, w jaki sposób organizm człowieka przekazuje wiadomość o kodzie genetycznym. Jest ona transmitowana, a więc jest przekazywana jakimś kanałem (następuje kontakt między dwoma komórkami), posiada swój kod, właściwy i możliwy do odkodowania przez organizm, mimo to nie jest poddawana interpetacji.

Powyższą strukturę Richard Saul Wurman określa jako dane.
Dane są produktem reaserachu lub kreacji, ale nie są narzędziem komunikacji dopóki nie nada się im struktury informacyjnej (organizacja, transformacja, znaczenie).
Informacja to dane posiadające znaczenie, wynikające ze zbudowania związku pomiędzy nimi,  nadaniu im sensownej formy, zaprezentowanie ich we właściwy dla nich sposób.    
Dane dzięki umieszczeniu ich w kontekście stają się informacją.
Kolejnym etapem, jest dojście do wiedzy. Można ją uzyskać  poprzez budowanie interakcji przy pomocy narzędzi i form, które zostaną zrozumiane (zaakceptowane) przez innych. Jest to zrozumienie zyskane przez doświadczenie.

“The only thing we know is our own personal knowledge and lack of knowledge. And since it’s the only thing we really know, the key to making things understandable is to understand what it’s like not to understand.” – Richard Saul Wurman

Komunikacja wizualna

Język wizualny podobnie jak werbalny również posługuje się znakami i w ten sam sposób jest zdolny do przekazywania komunikatów.

“Najtrudniejszą do pojęcia przez studentów prawdą jest to, że komunikacja wizualna jest przede wszystkim wizualną. Język wizualny ma specyficzną gramatykę i składnię; używa kolorów, kształtów i baterii różnych kontrastów. Siła oddziaływania tych elementów będzie wpływała na odbiór treści przez widza czy czytelnika, a wiele z nich nie ma prostego odpowiednika w języku werbalnym, w którym zakodowana jest większość ludzkiego myślenia”[10]

 “Znaków elementarnych jest właściwie nie ma wiele. Trudno także określić, od jakiego momentu znak może być uważany za lapidarny (prosty) albo złożony.  (...) Wychodzimy z założenia, że znak może być uznany za samodzielny gdy jego wizualny wyraz jest zupełnie jednoznaczny. Taki przypadek zachodzi wówczas, kiedy kwadrat widziany jest jako kwadrat, a nie jako cztery proste. (...)Dzięki kombinacji znaków, obok czysto graficznego wyrażenia, powstają również odczucia natury myślowej, filozoficznej, czy metaforycznej.” [11]

 [10] Krzysztof Lenk, “Krótkie teksty o sztuce projektowania” Od Autora 

 [11] Adrian Frutiger “Człowiek i jego znaki”

Otto Neurath rozwinął The International System Of TYpographic Picture Education” jako metodę do tworzenia wizualnych statystyk.

“Pictures whose details are clear to everyone are free from the limits of language: they are international.”[12]

 [12]Neurath, O., 1980. International picture language. Reading: University of Reading.

Czy wobec tego kod komunikatu wizualnego może być uniwersalny?
Czerpiąc z hipotezy relatywizmu językowego Sapira–Whorfa według, której to język (a więc kod) kształtuje nasz sposób postrzegania świata na skutek, różnic wynikających z jego konstrukcji  semantycznej i syntaktycznej, należy się zastanowić, jak przekłada się to na język wizualny. Czy konstrukcja natywnego języka odbiorcy może wpływać na sposób odbioru komunikatu wizualnego?

 “Najbardziej znany test, wykonany został w 1954 r. przez dwóch badaczy Browna i Lenberga. Doświadczenie to przeprowadzone było na studentach niemieckich, amerykańskich i japońskich. (Język niemiecki i amerykański rozróżnia kolor niebieski i zielony, natomiast japoński ma jedna nazwę na te dwa kolory aoi.) Poległo ono na pokazywaniu użytkownikom 3 kolorów i pytaniu ich, które 2 kolory są bardziej podobne. Test pokazał, że wyniki silnie zależą od tego czy kolory te mają te same czy inne nazwy w danym języku. Japończycy, gdy wśród wielu kolorów kazano im odróżnić barwy zielona i niebieską często popełniali błędy, natomiast Niemcom i Amerykanom udawało się to bezbłędnie. Whorf miał rację twierdząc, że istnienie granicy kategorii leksykalnej między kolorami powoduje, że są one postrzegane jako mniej podobne.”[13]

Ciekawym przykładem może być porównanie formy wizualnej znaków drogowych w Stanach Zjednoczonych i Polsce. W większości przypadków w Stanach są one dużo bardziej dosłowne i dodatkowo opatrzone opisem. Może to wynikać z ostrożności lub być uwarunkowane multikulturową specyfiką tego kraju.

Interpretacja i symbolika kolorów jest inna w zależności od kultury. Również kolejność odczytywania znaków w komunikacie wizualnym, uwarunkowana jest pochodzeniem. Przykładem może być hiragana podstawowy alfabet sylabicznym języka japońskiego, w którym znaki odczytywane są od góry do dołu i od prawej do lewej. Poniższa infografika czytane od lewej do prawej z góry do dołu dostosowana jest jest do europejskiego obszaru kulturowego, w innym mogła by zostać odczytana w sposób błędny.

Komunikat i szum

Komunikat nadany nie musi być identyczny z odebranym.
Taka sytuacja ma miejsce jeżeli któryś z elementów procesu komunikacji przebiega w sposób niewłaściwy.

1. Kontekst, w jakim porusza się nadawca jest inny od kontekstu odbiorcy.

2. Następuje zakłócenie, w kontakcie lub konkretnie w kanale komunikacji (środek przekazu).

3. Dzieje się tak kiedy odbiorca i nadawca posługują się różnym kodem.

Jako, że komunikat może być przekazywany za pomocą kodu werbalnego (z użyciem języka) lub niewerbalnego (prozodyczny – interpretacja tonacji, sposobu mówienia; kinestetyczny – zachowanie, ruch; proksemiczny – parametry czasowo-przestrzenne;) daje to szerokie pole do jego błędnego odebrania lub powstania komunikatu niezamierzonego.

Z uwagii na to komunikat można podzielić na:
-komunikatywny czyli znaczący dla nadawcy (cel komunikatu)
-informatywny czyli znaczący dla odbiorcy (sposób w jaki został zrozumiany, nie celowy dla nadawcy.)

Ponieważ  komunikat może okazać się niekompletny, należy zastanowić się, do którego momentu będzie spełniał swoje funkcje i możliwe będzie pozostanie przy tej nomenklaturze.
Wróćmy do fragmentu definicji komunikatu:

"Ciąg nadawanych i odbieranych znaków nazwiemy komunikatem. Znak jest jest podstawowym elementem tego procesu."
“Do zapisywania i przekazywania informacji niezbędne są znaki”[8]Kuppers

De Saussure kładł nacisk na fakt, że znaki istnieją wyłącznie w systemie, nie mogą pojawiać się poza nim. Systemem znaków jest ich język. Podzielił go na system znaków posiadający składnię (langue) oraz mowę (parole), czyli praktyczne użycie języka (parole) / w tekście "Znak"

Czym w takim razie są znaki mające wartość semantyczną, a nie dające możliwości kształtowania z nich znaków złożonych czyli nie przejawiające cech syntaktycznych? Przykładem może być bezskładniowy system znaków jakim są np. znaki drogowe.

“Są one zamknięte i nietwórcze, posiadają stały repertuar, nie można w nich tworzyć znaków złożonych, bo znaczenie układu znaków nie zależy od ich kolejności.”[9]

[9] Andrzej Chmielecki “Wykłady z semiotyki”

Czy są w tym wypadku komunikatami?
Profesor Krzysztof Lenk dowodzi, że samo założenie jest nieprawidłowe:

“Było to dla mnie fascynujące doświadczenie definiowania i nadawania nazw zjawiskom wizualnym, które kierują się swoistymi prawami, mają gramatykę  i składnię niż reguły języka werbalnego”[10]

 [10] Krzysztof Lenk "Krótkie teksty o sztuce projektowania"

Znak i komunikat

Aby komunikat mógł zaistnieć niezbędny jest środek przekazu w formie fizycznej (czyli kanał, którym komunikat zostanie przekazany np.:dzwięk, obraz itp). Dzięki niemu możliwy jest:



KONTAKT                                                                                                                   
Kontakt osób biorących udział w procesie.

Określony przez Jakobsona jako:

„fizyczny kanał i psychiczny związek między nadawcą a odbiorcą umożliwiające im obu nawiązanie i kontynowanie komunikacji”[3] 

[3] Roman Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa

KANAŁ                                                                                                                          

Kontakt odbywa się dzięki nośnikom takim jak mowa, pismo, obraz  – są to różne kanały umożliwiające przekaz.

“In modern information theory, medium means the channel of communication. The well-known communication relation is represented as:
sender or emitter-->channel-->reciver
By channel one does not mean the machine, engine, or material thing that presents a sign, but one understands by it something via which a transmision take place.”[4]

 [4] Semiotics of the Media: State of the Art, Projects, and Perspectives edited by Winfried Nöth: Elisabeth Walther str. 82

KOD                                                                                                                              
Zrozumienie komunikatu zależne jest od tego czy strony posługują się tym samym kodem czyli sposobem interpretacji znaków.

“ustalonym uprzednio dla danego systemu znaków sposobem ich interpretacji – zbiorem reguł przyporządkowujących znaczenie pewnym nośnikom.”(...) Kody te mogą być mniej lub bardziej ścisłe – sposób rozumienia słów, gestów, zachowań w ramach tzw. protokołu dyplomatycznego jest na przykład o wiele ściślejszy, niż zasady savoir vivre’u.[5]

[5] Andrzej Chmielecki “Wykłady z semiotyki” 

KONTEKST                                                                                                                 
Zestaw czynników, które decydują o tym, że dany komunikat zyskuje sens i może być odczytany to KONTEKST, w którym  został on umieszczony. Powinien być zrozumiały dla odbiorcy. Wyróżniamy:

“fizyczny  – otaczający nas materialny świat, w jakim zachodzi komunikacja; cechy fizyczne otoczenia, środowiska, np. temperatura powietrza, miejsce rozmowy (park, mieszkanie prywatne);
społeczny – stosunki międzyludzkie, układy, powiązania i zależności występujące pomiędzy rozmawiającymi;
psychiczny – wewnętrzne przekonania i wartości, a także odczucia i przemyślenia jednostek biorących udział w rozmowie;
kulturowy – kulturowe uwarunkowania i normy zachowań, wzorce postępowania, obyczaje, zwyczaje charakteryzujące daną kulturę.”[6]

“Wheather we are considering ordinary conversation, a public speach, a letter, or a poem, we always find a message which proceeds from a sender to a reciver.  These are the most obvious aspect of communication. But a succssful communication depends on three other aspects of the event as well: the message must be delivered through a contact, physical and / or psychological: it must be delivered through a contact, physical and / or psychological: it must be framed in a code, and it must refer to a context. In the area of context, we find what a message is about. But to get there we must understand the code in which the message is framed – as in the present case, my messages rich you thtough the medium of an academic / literary  subcode of the English language. And with the in the present case, untill you see the printed words on this page (or hear them read aloud) they do not exist as a message for you. The message itself, uniting reader and receiver, in the quintesentially human act of communication, is simply a verbal form, which depends on all the other elements of a speach event: to convey its meaning. The mesage is not meaning. Meaning lies at the end of the sspeach event, whicj gives the verbal formula its life and color.” [7]

[6]http://socjologia.wlanet.pl/psychologia/?prog=podstawy#wybrane 

[7]Essentials of Mass Communication Theory Arthur Asa Berger str. 15 

KOMUNIKACJA                                                                                                        
Komunikacja to sytuacja znakowa, w której udział biorą nadawca i odbiorca.
Ciąg nadawanych i odbieranych znaków nazwiemy komunikatem.

Znak

Najistotniejszym dla mnie, na tym etapie pracy, jest zrozumienie zależności pomiędzy odbiorcą i nadawcą, oraz celu tej relacji czyli komunikatu wraz z procesami, od których zależny jest jego odbiór.
W pierwszej kolejności chciałabym się skupić na komunikacji.
Czym jest komunikacja?

“Kiedy jedna osoba komunikuje się z drugą, ta druga zawsze mniej lub bardziej rozumie, jakie znaczenia miał komunikat tej pierwszej”[1]
“Komunikacja zatem to proces oddziaływania ludzi na siebie za pośrednictwem znaków" [2]

 [ 1 ] John Fiske „Wprowadzenie do teorii komunikowania”, Astrum, Wrocław 1999, Strona 59.                                                                                                                                           [ 2 ] Andrzej Chmielecki “Wykłady z semiotyki”

Czym jest znak?
Czym w takim wypadku jest znak? Aby wyjaśnić to pojęcie, niezbędne będzie odwołanie się do semiologii. Jej głównym przedmiotem zainteresowań jest znak, jego własności i funkcje oraz badanie życia znaków w obrębie życia społecznego. Twórcą semiologii był de Saussure.
W kontekście funkcjonowania społecznego “znak” posiada dwoistą strukturę. Aby wyjaśnić tą zależność, odwołam się do następującego przykładu:
Zapisane lub wypowiedziane słowo gwiazda, skutkuje u nas, odwołaniem się do tego co rozumiemy przez to słowo czyli do pojęcia.
Formą dzięki, której jest możliwe odwołanie do tego pojęcia może być słowo, zapis tego słowa, piktogram czy tez zdjęcie itp.  Tak więc znakiem jest połączeniem obrazu zmysłowego (element znaczący "signifiant") i pojęcia (element znaczony “signifie”).

System znaków
De Saussure język podzielił na system znaków posiadający składnię (langue) oraz mowę, czyli praktyczne użycie języka (parole).


1. Znaki elementarne:
Poprzez system znaków rozumiemy znaki elementarne takie jak alfabet.

2. Funcje semiotyczne czyli relacje wyrażenia do elementu rzeczywistości (podział semiologi zaproponowany przez Charlesa Morrisa)

Syntaktyka bada formalne zależności pomiędzy znakami wewnątrz języka i określa reguły kształtowania z nich wyrażeń tak aby ich wynik należał do danego języka (bada składnię).
przykład:
Liście spadają z drzewa.
Drzewo spada z liści.
Oba zdania są poprawne pod kątem składni

Semantyka bada sposób rozumienia znaków danego języka.
przykład:
Liście spadają z drzewa.
Drzewo spada z liści.
Drugie zdanie pod kątem semantycznym jest niepoprawne.

Pragmatyka bada jak te znaki interpretowane są przez odbiorców oraz bada zależność znaczenia wyrażeń od kontekstu.